Dystonia to choroba neurologiczna objawiająca się mimowolnymi ruchami. Pacjent może zginać szyję lub wykonywać ruchy ręką. Z czasem nieprawidłowe ułożenie ciała może się utrwalić, dlatego wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia są niezwykle ważne. Czym jest dystonia, jakimi czynnikami jest spowodowana i jak sobie z nią radzić? Na pytania odpowiadają specjaliści.
Przyczyny pojawienia się dystonii: pierwotne i wtórne
Układ pozapiramidowy głęboko ukryty w strukturach mózgu odpowiada za prawidłową postawę ciała. Kiedy zaczyna działać nieprawidłowo, mięśnie mimowolnie się kurczą, a tym samym ciało wygina się w nienaturalny sposób: pojawiają się wówczas zaburzenia ruchowe. Dystonia obejmuje zazwyczaj jedną część ciała (mowa wówczas o dystonii miejscowej), może jednak objąć kilka stref mięśniowych (dystonia segmentalna, połowiczna, ogniskowa lub uogólniona).
W przypadku dystonii pierwotnej przyczyną są zmiany genetyczne. Dystonia wtórna może być spowodowana guzem mózgu, niedokrwieniem lub wylewem krwi do mózgu, a także skutkiem chorób neurologicznych, m.in. choroby Parkinsona. Uszkodzenie układu pozapiramidowego może być również efektem urazów czaszkowo-mózgowych, infekcji, przyjmowanych leków lub zatruć. Nie zawsze jednak jest możliwe ustalenie przyczyn choroby. Mówi się wówczas o dystonii idiopatycznej.
W jaki sposób objawiają się kurcze dystoniczne?
Dystonia ogniskowa obejmuje tylko jedną część ciała. Wśród najczęściej występujących wymienia się kręcz karku, czyli przechylenie głowy na bok oraz skręcenie jej w przeciwną stronę – mówi specjalista z Neuro-Care Clinic z Siemianowic Śląskich – Kurcze mogą dotknąć również powiek, co objawia się mimowolnym i bardzo częstym mruganiem. Dystonia mięśni twarzy wokół oczu może doprowadzić do całkowitej ślepoty – z czasem chory nie potrafi otworzyć powiek. Dystonia ustno-żuchwowa może doprowadzić do problemów z mówieniem, a także przełykaniem. Kurcz pisarski objawia się dystonią w momencie podjęcia prób pisania, natomiast dystonia muzyków dotyczy najczęściej osób grających na instrumentach. W trakcie gry dochodzi do mimowolnych skurczy mięśni rąk i przedramion.
W dystonii segmentalnej dochodzi do kurczów mięśni znajdujących się obok siebie, na przykład szyi i ręki. W przypadku dystonii połowicznej choroba obejmuje jedną część ciała: zarówno górne, jak i dolne mięśnie tej samej strony. Dystonia ogniskowa może objąć różne części ciała, natomiast dystonia uogólniona jest najcięższą postacią choroby: kurcze dystoniczne obejmują bowiem niemal całe ciało.
W zależności od rodzaju dystonii mogą występować ruchy skręcające lub drżenie.
Leczenie dystonicznych zaburzeń ruchowych
Jak poradzić sobie z dystonią? Przede wszystkim konieczna jest prawidłowa diagnoza, a także szybkie wdrożenie leczenia. Choroba zwykle stabilizuje się po ok. 5 latach, jednak wiąże się to z całkowitym utrwaleniem nieprawidłowej postawy ciała. Choć nie istnieją metody leczenia protekcyjnego, z powodzeniem wykorzystuje się leczenie objawowe. W niewielu przypadkach pomocna jest farmakologia i zastosowanie preparatów doustnych: klonazepamu, diazepamu, lorazepamu, lewodopy i innych. Znacznie skuteczniejsze okazują się jednak iniekcje z toksyny botulinowej, które hamują napięcie mięśniowe, a jednocześnie zapobiegają mimowolnym skurczom. Efekt utrzymuje się ok. 3 miesięcy. Po tym czasie iniekcję należy powtórzyć.
W przypadku pacjentów, u których dystonia powoduje znaczną niesprawność, wdraża się leczenie chirurgiczne. Polega na wszczepieniu do mózgu elektrod, które stymulują napięcie mięśniowe. Głęboka stymulacja mózgu przynosi poprawę w przypadku dwóch na trzech pacjentów dotkniętych dystonią.
