Zamki fascynują turystów bardziej niż pałace, pewnie dlatego, że są starsze i kryją więcej tajemnic. W Polsce jest kilka zamków zbudowanych przez zakon Joannitów, chociaż niewielu zdaje sobie sprawę. Trzy z nich są na zachodzie Polski.
Zakon Joannitów (Szpitalnicy, Kawalerowie Maltańscy) jest mniej znany w Polsce niż Templariusze, o których powstało wiele filmów. Tajemnice Templariuszy do dzisiaj są przedmiotem różnych teorii spiskowych i źródłem legend. Tymczasem na ziemiach polskich znacznie częściej można spotkać materialne ślady obecności Joannitów, chociażby zamki, których w zachodniej Polsce jest kilka. Joannici przybyli na tereny dzisiejszej Polski już w połowie XII wieku sprowadzani i uposażani przez książąt i możnowładców. Zamki budowali jednak dopiero w XIV wieku jako siedziby baliwatu lub komandorii.
Najlepiej zachowanym zamkiem Joannitów jest zamek w Łagowie zbudowany na wzgórzu między jeziorem Trześniowskim i Łagowskim. Miejsce budowy zamku zostało doskonale wybrane, ponieważ posiada naturalne walory obronne. Dobra Łagowskie należały wcześniej do Templariuszy, a po likwidacji zakonu przeszły na własność miejscowych możnowładców. W 1347 roku majątek sprzedano Joannitom, którzy niezwłocznie przystąpili do budowy zamku. Zbudowano duży dom mieszkalny wpisany w mur na planie kwadratu oraz wieżę. Po kilkudziesięciu latach zamek otoczono murem zewnętrznym, a teren wokół zamku wyrównano. W ten sposób od strony zamku mur zewnętrzny był murem oporowym. W kolejnych wiekach podwyższano wieżę, zbudowano basztę bramną i pozostałe budynki otaczające dziedziniec. Zamek zdobywano tylko raz, w 1640mroku, zresztą bezskutecznie. Niezniszczony dotrwał do dzisiaj i służy jako hotel. Z wysokiej wieży jest piękny widok na Łagów, znana miejscowość wypoczynkową. Więcej o zamku w Łagowie – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/.
Inny charakter miał zamek Joannitów w Słońsku, który został zakupiony jako dwór rycerski w 1426 roku, który rozebrano i na jego miejscu zbudowano nowy zamek, lepiej przystosowany do celów zakonnych. Poważna rozbudowa miała miejsce w połowie XV wieku, kiedy to nadano mu styl renesansowy. Zamek był otoczony murem zewnętrznym i fosą. Został spalony przez Szwedów w 1652 roku i odbudowany w latach 1661-1668 jako barokowa rezydencja. Po pewnym czasie zasypano fosę i rozebrano mur zewnętrzny. Po kasacji zakonów w Prusach na początku XIX wieku w baliwat w Słońsku przestał istnieć. W połowie XIX wieku baliwat odtworzono, ale miał charakter ekskluzywnego towarzystwa dobroczynnego. Zamek zaczął pełnić funkcje reprezentacyjne oraz muzealne, utworzono również archiwum zakonu. W czasie wojny zamek został zdewastowany, po wojnie opuszczony i ostatecznie zniszczony w pożarze w 1975 roku. Obecnie trwają starania gminy o zabezpieczenie pozostałości zamku jako trwałej ruiny (zobacz ruiny zamku w Słońsku – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/).
Ziemia bańska, a wraz z nią Swobnica na Pomorzu Zachodnim należała do templariuszy, a w 1312 roku została nada Joannitom. Zamek Joannitów w Swobnicy został zbudowany w 1377 roku i odtąd stał się siedzibą komandorii. Zbudowany został w sąsiedztwie jeziora, które zasilało fosę. Duży dom mieszkalny, kaplica i wysoka wieża zostały wpisane w mury obwodowe o wymiarach 50×50 metrów. Obok zamku powstało dwukrotnie większe podzamcze z budynkami pomocniczymi i gospodarczymi. Po wojnie trzydziestoletniej Joannici opuścili zamek w Swobnicy, który zmieniał właścicieli, aż w 1680 roku trafił w ręce księżnej Doroty, żony elektora brandenburskiego. Zamek przebudowano na barokową rezydencję z bogatym barokowym wyposażeniem. Praktycznie w tej formie zamek przetrwał do dzisiaj, ale opuszczony na początku XX wieku niszczał. Obecnie trwa powolna renowacja zamku, a w zasadzie zabezpieczenie przed dalszą dewastacją.
Wszystkie wymienione zamki warto odwiedzić, zwłaszcza, że okolice są piękne i bogate w inne atrakcje turystyczne.
