Zanieczyszczona powierzchnia robocza może skutkować skażeniem bakteriologicznym wytwarzanych produktów. Badanie czystości jest szczególnie istotne w zakładach przetwórstwa spożywczego. Kontrola wzrokowa czystości może być niewystarczająca – z pomocą przychodzą więc testy ATP, które umożliwiają w krótkim czasie uzyskanie danych dotyczących poziomu mikroorganizmów w badanej próbce. Na czym to polega?
Najdokładniejszą metodą badania informującą o pozostałościach drobnoustrojów na badanej powierzchni są badania mikrobiologiczne. Jednak są nie tylko drogie, ale również czasochłonne – czas oczekiwania na wynik to zazwyczaj 24-48 godzin. Może okazać się, że w tym czasie została już wyprodukowana partia towaru, która potencjalnie mogła zostać skażona. Wiąże się to wówczas z koniecznością podjęcia decyzji, czy może być niebezpieczna dla potencjalnego konsumenta i czy wymaga wycofania – co tym samym łączy się ze stratami finansowymi oraz wizerunkowymi. Alternatywą dla testów płytkowych są testy ATP – mniej dokładne, jednak informujące o możliwym pozostawieniu na powierzchni substancji niepożądanych.
Bioluminescencja i rozkład ATP
ATP, czyli adenozynotrójfosforan jest substancją znajdującą się we wszystkich komórkach – roślinnych, zwierzęcych, żywych oraz martwych. Tym samym obecność ATP może świadczyć o pozostałości zanieczyszczeń na badanych powierzchniach lub w produkcie. Metoda ta co prawda nie informuje nas, jakiego rodzaju są to zanieczyszczenia i czy mogą skutkować skażeniem – jednak wynik powyżej normy może świadczyć o konieczności ponownego wykonania zabiegów higienizacyjnych.
Podczas rozkładu ATP pod wpływem lucyferazy występuje efekt bioluminescencji. Mówiąc prościej: ATP znajdujące się we wszystkich komórkach świeci pod wpływem reagentów chemicznych. Tym samym poziom obecności mikroorganizmów można zmierzyć na podstawie ilości światła, które wydzielają. Służy do tego luminometr – urządzenie mierzące poziom bioluminescencji w czasie rzeczywistym. Dzięki temu już po kilkudziesięciu sekundach na jego ekranie pojawi się informacja o obecności mikroorganizmów w badanej próbce. W ten sposób można badać powierzchnię przeznaczoną do produkcji lub partie surowca – aby stwierdzić lub wykluczyć obecność szkodliwych substancji.
Działanie luminometru na testy ATP
Luminometr to niewielkie urządzenie składające się z tubki oraz tak zwanej wymazówki. Zasada działania jest bardzo prosta – po pobraniu próbki na wacik znajdujący się na końcu patyczka umieszcza się go w tubce, a następnie potrząsa, celem uaktywnienia reagentów chemicznych – mówi specjalista z firmy TOMLAB – W miejscach trudno dostępnych możliwe jest zastosowanie przedłużaczy, do długości nawet 4,9 metra, umożliwiających również regulację pod odpowiednim kątem. Wynik badania uzyskuje się automatycznie po kilku lub kilkudziesięciu sekundach. Istnieje możliwość przeniesienia danych z przenośnego analizatora do komputera – dzięki czemu można porównać wyniki na przestrzeni czasu, a także wykonywać testy w terenie.
Testy ATP umożliwiają przeprowadzenie testów na czystość powierzchni, a także kontroli higieny obszaru poddanego promieniowaniu UV. Mogą być również pomocne w przypadku badania skuteczności mycia, a także badania mleka UHT. Z tego względu jest to urządzenie szczególnie przydatne w przetwórstwie spożywczym, gdzie czystość ostatecznego produktu nie może w żaden sposób stanowić zagrożenia dla potencjalnych konsumentów. Zwłaszcza, że urządzenie dokonuje pomiarów w czasie rzeczywistym – dzięki czemu nie ma potrzeby oczekiwania na wynik, a tym samym przestojów w produkcji.
