Do niedawna gdy była mowa o domowych testach diagnostycznych, większości pacjentów przychodził na myśl jedynie test ciążowy lub owulacyjny. Z czasem jednak zaczęło pojawiać się znacznie więcej domowych testów diagnostycznych, które można wykonać z próbki moczu, kału, śliny, wydzieliny z nosa czy krwi pobranej z opuszka palca. Testy te są proste do przeprowadzenia w warunkach domowych, a ich wyniki mogą być kluczowe, jeśli chodzi o szybki dobór skutecznego leczenia albo wdrożenie poszerzonej diagnostyki. Co należy wiedzieć o domowych testach diagnostycznych i co można zbadać z ich pomocą?
Możliwości samobadania w warunkach domowych
Wykrycie zaburzeń na wczesnym stadium jest niezwykle przydatne, jeśli chodzi o skuteczność walki z nimi. Jeszcze jakiś czas temu samobadanie ograniczało się jedynie do pomiaru ciśnienia krwi w warunkach domowych, pomiaru stężenia glukozy czy do samodzielnego badania piersi bądź jąder. Dziś badań, które można wykonać samodzielnie w warunkach domowych, jest znacznie więcej, a do ich przeprowadzenia służą specjalne testy diagnostyczne, które są dostępne w aptekach bez recepty.
Domowe testy diagnostyczne – przykłady
Jednym z najlepiej znanych testów diagnostycznych jest prosty test ciążowy, który wykrywa poziom hormonu beta-HCG. Wyróżnić można jednak wiele innych domowych testów, które mogą dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia danej osoby. W warunkach domowych wykonać można chociażby:
- test ciążowy,
- test owulacyjny,
- test płodności kobiet i mężczyzn,
- test na glukozę,
- test na cholesterol i trójglicerydy,
- test CRP,
- test wykrywający menopauzę,
- test na narkotyki,
- test na wyciek płynu owodniowego,
- test na infekcje intymne,
- test na infekcje dróg moczowych,
- testy na nietolerancję glutenu i celiakię,
- testy na Covid-19, grypę A/B i RSV,
- test do oznaczania witaminy D we krwi,
- test na niedobór żelaza,
- test na H. pylori,
- test na krew utajoną,
- test TSH,
- badanie ogólne moczu.
Powyższa lista nie jest pełna, gdyż domowych testów diagnostycznych stale przybywa. Miejscem, gdzie można sprawdzić również inne dostępne na rynku testy, jest oczywiście apteka stacjonarna lub apteka internetowa. Domowe testy diagnostyczne zyskały popularność w momencie zwiększającej się zachorowalności na Covid-19. Ich ogromną zaletą jest bowiem możliwość szybkiego oznaczenia rodzaju infekcji dróg oddechowych, a jest to bardzo pomocne, jeśli chodzi o dalsze postępowanie lecznicze. Na rynku można znaleźć na przykład testy diagnostyczne różnicujące Covid-19, grypę A/B oraz infekcję RSV, która bywa szczególnie groźna dla dzieci. Nie bez znaczenia są również szybkie testy CRP, które można wykonać w celu różnicowania infekcji wirusowych i bakteryjnych, by uniknąć niepotrzebnego stosowania antybiotyków.
Jak wykonuje się samobadanie, wykorzystując testy diagnostyczne?
Domowe testy diagnostyczne mogą różnić się sposobem wykonania badania, rodzajem wykorzystywanej próbki i sposobem odczytu wyników. Wyróżnić można szereg testów, które wykorzystują próbkę moczu pacjenta. W domowych testach diagnostycznych niejednokrotnie wykorzystuje się też próbkę krwi pobraną z opuszka palca przy pomocy dołączonych do zestawu akcesoriów, poza tym wykonanie niektórych z nich wymaga pobrania próbki z nosa czy wymazu z gardła. Można też wyróżnić testy wykonywane na podstawie próbki kału, w tym test na Helicobacter lub na krew utajoną. Jeszcze inne testy wykorzystują próbkę nasienia.
Ogromną zaletą domowych testów diagnostycznych jest to, że można wykonać je bardzo łatwo w warunkach domowych, nie posiadając specjalistycznego sprzętu i drogich odczynników. Do badania nie są też wymagane szczególne umiejętności medyczne, a wynik jest dostępny bardzo szybko, bo zazwyczaj zaledwie w kilka–kilkanaście minut.
Przed wykonaniem jakiegokolwiek badania należy szczegółowo zapoznać się z dołączoną do niego instrukcją – by test wyszedł wiarygodnie, należy zawsze postępować zgodnie z podanymi w ulotce wskazówkami, przestrzegając między innymi wskazanego czasu odczytu wyników. Wynik testu odczytany zbyt wcześnie lub za późno może być niepoprawny.
Co z wynikiem domowego testu diagnostycznego?
Należy podkreślić, że domowe testy diagnostyczne nie zastąpią konsultacji z lekarzem, a niejednokrotnie ich wynik wymaga potwierdzenia dodatkowym badaniem laboratoryjnym. Jest to jednak w wielu przypadkach pierwszy krok do poszerzonej diagnostyki albo do dobrania skutecznego leczenia. Mając chociażby dolegliwości związane z układem pokarmowym i wykonując test na nietolerancje, celiakię albo H. pylori, można zawęzić obszar poszukiwań przyczyny problemu.
Jeśli zatem pacjent zmaga się z niepokojącymi objawami, w oczekiwaniu na wizytę u lekarza może wykonać samobadanie, a z wynikiem zgłosić się do specjalisty – będzie to przydatny krok naprzód w długiej drodze do ustalenia prawidłowej diagnozy i terapii. Będzie to szczególnie dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają utrudniony dostęp do lekarza i oczekują na wizytę dłuższy czas.