Selen należy do pierwiastków śladowych niezbędnych do prawidłowej pracy organizmu człowieka. Organizm gromadzi go w mięśniach, nerkach, tarczycy, wątrobie i przysadce mózgowej. Bez selenu wiele proces fizjologicznych i biochemicznych ulega zaburzeniu, co przekłada się na pogorszenie samopoczucia, problemy z tarczycą, a także na zwiększone ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów. Za co odpowiada selen i jakie są objawy jego niedoboru?
Selen – właściwości w organizmie człowieka
Selen w organizmie człowieka występuje głównie pod postacią selenometioniny i selenocysteiny. Jest składnikiem około 20 enzymów. W połączeniu z witaminą E ma działanie antyoksydacyjne, dlatego skutecznie chroni komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki. Ponadto selen ogranicza ryzyko uszkodzeń błon komórkowych. Odgrywa ważną rolne w syntezie, aktywacji i metabolizmie hormonów tarczycy, dlatego suplementacja selenu często jest zalecana w przypadku osób cierpiących na schorzenia tarczycy. Pierwiastek wspiera też pracę układu odpornościowego.
Niektórzy specjaliści rekomendują kontrolowanie i uzupełnianie poziomu selenu u osób obciążonych ryzykiem zachorowania na niektóre nowotwory. Wlew witaminowy z selenem może służyć do zapobiegania różnych chorobom zapalnym, problemom sercowym, naczyniowym i neurologicznym. Można wykorzystywać go także w ograniczeniu toksycznego wpływu ksenobiotyków i metali ciężkich, które łączą się z selenem w trwałe związki o niższym poziomie toksyczności.
Jakie są objawy niedoboru selenu?
Selen dostarcza się do organizmu wraz z pożywieniem. Dorośli powinni spożywać go 55 ug na dobę. Kobiety w ciąży mają wyższe zapotrzebowanie na selen – wynosi ono 70 ug na dobę. U dzieci zapotrzebowanie na selen rośnie wraz z wiekiem i osiąga wartości takie jak u dorosłych około 13. roku życia. Niedobór selenu objawia się początkowo w sposób mało wyraźny, gdyż przede wszystkim powodują obniżenie odporności i wydłużenie okresu infekcji. Ponadto zbyt niski poziom pierwiastka w organizmie wiąże się z występowaniem chorób autoimmunologicznych tarczycy oraz z chorobami wątroby i skóry. Panie często skarżą się na pogorszenie nastroju i występowanie nasilonego PMS, przez co wiążą objawy niedoboru selenu np. z antykoncepcją hormonalną. U mężczyzn z kolei brak selenu w organizmie negatywnie wpływa na spermatogenezę. Pojawiają się u nich problemy z niską jakością nasienia i obniżoną ruchliwością plemników, co może utrudniać zapłodnienie komórki jajowej.
Ze względu na śladowe zapotrzebowanie organizmu na selen różnica pomiędzy dawką zalecaną a toksyczną jest niewielka. Niedobór i nadmiar selenu jest równie szkodliwy, dlatego w przypadku wystąpienia objawów mogących wskazywać na niedobór pierwiastka powinno się zbadać poziom pierwiastka w laboratorium. Poziom pierwiastka powinny badać osoby cierpiące na choroby naczyniowe, reumatoidalne zapalenie stawów, ostre zapalenie trzustki, fenyloketonurię, niewydolność nerek i choroby autoimmunologiczne. Ponadto powinni kontrolować go pacjenci zakażeni wirusem HIV i chorujący na AIDS.
